K-PSOSW nr 1
im. L.Braille'a
w Bydgoszczy

Wyszukiwarka

E-dziennik

okladka ksiazkiKrystyna Klugiewicz, Hanna Rudomska
Daktylografia do ręki.
Jednoręczny i dwuręczny brajl do palców.
Kreślenie na dłoni liter drukowanych.
w: Zaorska M. (red.), Komunikacja alternatywna osób
głuchoniewidomych, Toruń 2008.

W artykułach ukazano metody komunikacji pozawerbalnej.

DAKTYLOGRAFIA DO RĘKI
Daktylografia do ręki (znaki liter - gesty alfabetu), inaczej zwana jednoręcznym alfabetem palcowym oznacza poszczególne litery alfabetu polskiego, liczby, działania arytmetyczne, skróty miar metrycznych podawane bezpośrednio „z ręki do ręki". Tą metodą najchętniej posługują się osoby z uszkodzeniem słuchu, które znały znaki języka migowego i na skutek różnych okoliczności, w późniejszym okresie straciły wzrok. Niemniej jednak jest to metoda, którą mogą opanować ludzie, którzy nie mieli dotąd kontaktu z językiem migowym. Zapewnia także stosunkowo szybki przekaz informacji zarówno w sferze odbiorczej jak i nadawczej komunikatu. Przy stosowaniu tej metody ważne jest żeby:

  1. obie strony komunikacji znały w miarę biegle daktylografię,
  2. osoba głuchoniewidoma wybrała najskuteczniejszy dla siebie sposób przekazu komunikatu –prawa, lewa dłoń, lub obie (najwygodniejszy, najszybszy powodujący jak najmniej pomyłek),
  3. odbiorca komunikatu cechował się sprawnością dotykową i kinestetyczną dłoni i palców,
  4. nadawca komunikatu staranie przekazywał poszczególne znaki i stosował przyjęte zasady,
  5. nadawca komunikatu wykazywał się cierpliwością i wyrozumiałością oraz kontrolował stopień zrozumienia przekazu.

Podczas komunikowania się w ten sposób konieczne jest, by osoba głuchoniewidoma dotykała swoją dłonią dłoń osoby przekazującej informację. Odbiorca w ten sposób ma możliwość, poprzez percepcję dotykową, odczytania poszczególnych liter, złożenia ich w wyrazy a potem, w całe zdanie. Należy przy tym pamiętać, by robić krótkie przerwy po każdym wyrazie. Każde zdanie nadawca komunikatu powinien zakończyć położeniem otwartej dłoni, wewnętrzną stroną na dłoni osoby głuchoniewidomej.
Poniższy rysunek przedstawia sposoby układania palców prawej dłoni odpowiadające poszczególnym literom - znaki daktylograficzne.

obraz znaków daktylograficznych

Rys. Polski jednoręczny alfabet palcowy.

KREŚLENIE NA DŁONI LITER DRUKOWANYCH

Kreślenie na dłoni liter drukowanych jest metodą dostosowaną do alfabetu języka polskiego. Mimo, iż jest stosunkowo wolna jest dość łatwa do porozumiewania się przez ludzi, którzy mają po raz pierwszy styczność z osobą głuchoniewidomą, również łatwo posługują się nią osoby głuchoniewidome, które nauczyły się i znają alfabet polski. W ten sposób można komunikować się z osobami, które nie słyszą i nie widzą, ale posługują się mową werbalną, jak również z osobami, które nie artykułują dźwięków mowy. W zależności od tego komunikacja może przebiegać:
- kreślenie na dłoni liter drukowanych – mowa werbalna,
- kreślenie na dłoni liter drukowanych - kreślenie na dłoni liter drukowanych.
Metoda ta polega na kreśleniu palcem wskazującym prawej dłoni dużych liter drukowanych na lewej dłoni osoby głuchoniewidomej, lub innych częściach jej ciała np. wewnętrznej części przedramienia lub plecach. Przy stosowaniu tej metody musimy pamiętać o następujących zasadach:
- ręka (inne części ciała) osoby głuchoniewidomej w czasie odbioru komunikatu powinny pozostać nieruchome,
- litery kreślimy opuszkiem palca, ruchem zdecydowanym,
- nadając komunikat należy kreślić litery w kierunku odbiorcy, tak żeby odczytywał je ”jak z książki”,
- litery powinno się kreślić z zachowaniem przyjętego kierunku oraz z zachowaniem punktu wyjściowego i końcowego,
- każdy wyraz powinniśmy zaakcentować krótką pauzą,
- koniec zdania sygnalizujemy dotknięciem otwartą dłonią dłoni głuchoniewidomego,
- kreślone litery muszą być wyraźne i niezbyt małe,
- należy upewnić się, że komunikat jest czytelny dla osoby głuchoniewidomej.
Poniższy rysunek przedstawia sposób kreślenia liter, gdzie:
- strzałki informują o kierunku ruchu palca,
- cyfry określają kolejność ruchu,

obraz pisma - drukowanie na dloni

Rys. Pismo drukowane pisane na dłoni.

JEDNORĘCZNY I DWURĘCZNY BRAJL DO PALCÓW

Jest to metoda, którą mogą się posługiwać tylko i wyłącznie osoby znające pismo brajla. Polega na tym, że złożone palce wskazujący i środkowy lewej dłoni, przy przykurczonych pozostałych palcach, traktujemy jak sześciopunkt brajlowski. Dotykając odpowiednich miejsc przekazujemy osobie głuchoniewidomej układy punktów, składające się na litery brajlowskie.
Przy stosowaniu tej metody należy pamiętać, by:
- dokładnie dotykać punktów sześciopunktu wyznaczonych przez poziome linie papilarne,
- litery złożone z punktów obok siebie można przekazywać jednym ruchem, przez przesunięcie,
- kontrolować stopień zrozumienia tekstu przez osobę głuchoniewidomą,
- koniec wyrazu i koniec zdania akcentujemy dotknięciem całej dłoni.
Poniższy rysunek przedstawia miejsca na palcach odpowiadające zapisowi liter alfabetu języka polskiego w sześciopunkcie brajlowskim.

obraz jednoreczny brajl do palcow

Rys. Jednoręczny brajl do palców.

Znajomości alfabetu Braille’a wymaga również dwuręczny brajl do palców. Palce: wskazujący, środkowy i serdeczny lewej oraz prawej dłoni głuchoniewidomego traktowane są tak jak klawisze brajlowskiej maszyny do pisania Każdy palec odpowiada jednemu punktowi sześciopunktu brajlowskiego. Osoba przekazująca głuchoniewidomemu informacje kładzie na jego palcach (w okolicy paznokci) swoje palce. Przekazując kolejne litery naciska lekko, równocześnie wszystkie te palce głuchoniewidomego, które odpowiadają punktom składającym się na przekazywane litery. Należy tu wspomnieć, iż są dwie stosowane techniki tej metody:
znajdujemy się naprzeciwko osoby głuchoniewidomej ,
znajdujemy się za osobą głuchoniewidomą.
Odstęp między wyrazami sygnalizowany jest przez dotknięcie całej dłoni. Metoda ta oprócz znajomości zasad pisania na maszynie brajlowskiej wymaga skupienia i koncentracji obu stron. Ważne jest tu również kontrolowanie stopnia zrozumienia przekazu.

obraz dwureczny brajl do palcow

Rys. Dwuręczny brajl do palców.


BIBLIOGRAFIA

Majewski T. Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych, Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym, Polski Związek Niewidomych, Warszawa 1995

Jak pomóc głuchoniewidomemu?, Polski Związek Niewidomych